Μαλάλα ακτιβίστρια από 12 ετών

του Θανάση Σκόκου

Η δεκαεξάχρονη Μαλάλα Γιουσαφζάι δεν κατάφερε, τελικά, μετά το «Ζαχάροφ» και τόσα άλλα βραβεία, να γιορτάσει την επέτειο της αποτυχημένης απόπειρας δολοφονίας σε βάρος της με ένα Νομπέλ Ειρήνης.

Οι διαχειριστές του κατ’ εξοχήν Νομπέλ σκοπιμοτήτων προτίμησαν την τελευταία στιγμή τον ξεχασμένο, προ Συρίας, OPCW, παρακάμπτοντας τη φερόμενη ως φαβορί Μαλάλα. Αυτό ίσως αποδειχθεί τελικά πιο ωφέλιμο για την ίδια και την καλπάζουσα πολιτική σταδιοδρομία της. Στο κάτω κάτω, ένα κορίτσι μόλις της πρώτης λυκείου είναι ακόμη.

Διαβάζοντας και μόνον για τη ζωή και τη δράση της Μαλάλα παθαίνεις ίλιγγο. Κάτι ήξερε ο Μπουτάρης που συμβούλεψε στην ομιλία του να μην κάνεις συγκρίσεις με άλλους γιατί μπορεί να απογοητευτείς. Διότι πώς και γιατί να συγκριθεί ένα «κανονικό» γυμνασιόπαιδο με τη σαρωτική Μαλάλα;

Ακτιβίστρια από 12 ετών για τα δικαιώματα των κοριτσιών στη μόρφωση, στην κοιλάδα του Σουάτ στο Βορειοδυτικό Πακιστάν, όταν εκεί κυριαρχούσαν οι Ταλιμπάν που την απαγόρευαν. Απειλές, σκοτωμοί, κρεμασμένοι «άπιστοι» στους στύλους, καμένα σχολεία, άγριος πόλεμος με τους κυβερνητικούς. Η Μαλάλα ατρόμητη, μιλάει ανοιχτά, καταγγέλλει, μπλογκάρει στο BBC, δίνει συνεντεύξεις σε διεθνή και τοπικά δίκτυα και εφημερίδες και συναντά τον απεσταλμένο του Ομπάμα Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ ζητώντας του βοήθεια. Οι Ταλιμπάν την

προειδοποιούν επανειλημμένα ώσπου, πέρυσι στις 9 Οκτωβρίου, ένας μασκοφόρος την πυροβολεί στο κεφάλι μέσα στο σχολικό λεωφορείο μαζί με δύο συμμαθήτριές της. Η Μαλάλα επιβιώνει βαριά τραυματισμένη –μετά από πολλές εγχειρήσεις και ιατρικές φροντίδες στην πατρίδα της και στο εξωτερικό– ξαναβρίσκει την υγεία της και γίνεται παγκόσμιο σύμβολο. Σήμερα ζει στο Μπέρμιγχαμ με την οικογένειά της.    

Για το TIME είναι ένα από τα 100 πρόσωπα που επηρεάζουν περισσότερο τον σημερινό κόσμο. Η δράση της έχει αποσπάσει τον θαυμασμό του Ομπάμα, της Κλίντον, του Μπαν Κιν Μουν. Η Μαντόνα της αφιέρωσε το Human Nature (γενναιόδωρη), η Τζολί αρθρογράφησε γι’ αυτήν και δώρισε 200.000 δολάρια στο ίδρυμα που έχει ιδρύσει, η κυρία Λάουρα Μπους τη συγκρίνει με την Άννα Φρανκ, ενώ κάποιος σκηνοθέτης προτίθεται να γυρίσει τη ζωή της σε ταινία. Αμέτρητα βραβεία, «Ημέρα Μαλάλα» τα γενέθλιά της, με ομιλία της στον ΟΗΕ, και πριν από λίγες ημέρες η αυτοβιογραφία της στα αγγλικά, I am Malala. Η Μαλάλα είναι ήδη ένας ζωντανός θρύλος.

Διαβάζοντας για αυτήν και κυρίως βλέποντάς την να μιλάει, καταλαβαίνεις ότι έχεις να κάνεις με τον ορισμό του χαρισματικού ατόμου. Γλυκιά, σοβαρή και ήρεμη, με παιδικό ηχόχρωμα και τολμηρό βλέμμα, ντυμένη πάντα με παραδοσιακή ενδυμασία του τόπου της και μαντίλα, μιλάει σε άνετα αγγλικά για τα δικαιώματα των παιδιών στη μόρφωση συγκινώντας και ενθουσιάζοντας πολυάριθμα απαιτητικά ακροατήρια και διεθνείς προσωπικότητες.

Βεβαίως τίποτε δεν είναι τυχαίο. Εκτός από τη χαρισματική φύση, η Μαλάλα έχει από μικρή δίπλα της τον πατέρα της που είναι (ήταν) εκπαιδευτικός, ποιητής, ιδιοκτήτης σχολείου στο Σουάτ και διευθυντής μιας σειράς σχολείων στην ίδια περιοχή. Ακτιβιστής της εκπαίδευσης και ο ίδιος, τη στήριξε και την καθοδήγησε στη μέχρι σήμερα πορεία της και εξακολουθεί να είναι η σκιά της.

Η Μαλάλα εδώ και ένα χρόνο έχει αλλάξει στίβο. Δεν είναι πια το θαρραλέο κοριτσάκι που εξευτέλιζε τον πρωτόγονο σκοταδισμό των Ταλιμπάν. Είναι μια σταρ της διεθνούς πολιτικής σκηνής. Θαυμάστρια της Μπούτο, θέλει να ακολουθήσει τα χνάρια της. «Θέλω να ασχοληθώ με την πολιτική και να σώσω τη χώρα μου», δηλώνει. Η απήχηση όμως στο συντηρητικό Πακιστάν είναι περιορισμένη σε σχέση με την αίγλη που απολαμβάνει στη «μισητή» Δύση.

Η Μαλάλα είναι ήδη τόσο πολλά που δυσκολεύονται να χωρέσουν στην ηλικία της και στο άγουρο κορμάκι της. Επιπλέον, το κουμάντο της πορείας της δεν εξαρτάται πλέον μόνον ούτε κυρίως από αυτήν και τον πατέρα της, αλλά από τους κανόνες και τις σκοπιμότητες ενός διαφορετικού, αλλά επίσης άγριου κόσμου. Θα αντέξει να καλπάζει ή θα κάψει τα πνευμόνια της;

Πάντως, δεν σας κρύβω ότι όταν την πρωτάκουσα να μιλάει από το κρεβάτι του νοσοκομείου συγκινήθηκα. Η ομιλία της στον ΟΗΕ με εντυπωσίασε. Η παρουσία της στο σόου του Τζον Στιούαρτ με άφησε με ένα αμήχανο χαμόγελο.

Πρόσεχε, Μαλάλα!